Jednym z kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w obecnym roku szkolnym jest wsparcie edukacji informatycznej i medialnej w zakresie kształtowania krytycznego podejścia do treści publikowanych w Internecie i mediach społecznościowych. Październik, to dobry czas na refleksje i przypomnienie zasad weryfikacji informacji - w końcu już po raz dziesiąty w Unii Europejskiej obchodzony jest Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa. Obecnie każdy z nas może nazwać się internautą, warto więc mieć świadomość, jakie techniki są stosowane, aby przyciągnąć naszą uwagę.

    Szum informacyjny w sieci Internet istnieje od dawna. Problem ten nie dotyczy tylko uczniów i nie tylko poszukiwania wiedzy typowo szkolnej. Pojawił się wraz z rozwojem mediów społecznościowych, gdzie zwykli użytkownicy otrzymali proste narzędzia, dające możliwość umieszczania postów i komentarzy. Według infografiki agencji AIAC z 2013 roku, na której znajdują się zebrane wyniki badania przeprowadzone na polskich użytkownikach sieci Internet - liczba powstałych postów w samym serwisie Facebook w ciągu minuty wyniosła blisko 600, w tym samym czasie zanotowano ponad 4200 komentarzy. Choć wpisy prywatnych osób, influencerów czy celebrytów nie są serwisem informacyjnym, to liczba kont użytkowników portali społecznościowych i często nieograniczony dostęp do tych treści sprawia, że te liczby nie pozostają bez znaczenia.

     Opinia potrafi stać się faktem, a szybkie tempo codziennego życia nie pozwala na poświęcenie dodatkowego czasu na sprawdzenie informacji. Z tego powodu "gorąca" informacja, plotka, może być przekazywana dalej i może trafić do bardzo dużej rzeszy odbiorców. Aktualne wydarzenia na świecie, dynamiczne zmiany w gospodarce i społeczny niepokój uwypuklił zagrożenia związane z pojawianiem się tzw. fake newsów. To angielskie określenie oznacza wpis, wiadomość, cały kanał informacyjny, w którym przekazywane dane okazują się nieprawdziwe lub przeinaczone. Celowo wprowadzają w błąd, szokują i budzą kontrowersje. Gdy liczba takich postów jest znacząca, może być wytworem zorganizowanej grupy. Farma trolli to firma, która zatrudnia właśnie taką grupę ludzi do rozsiewania w sieci konkretnego rodzaju informacji. Trolle udają, że są zwykłymi użytkownikami dzielącymi się swoją wiedzą lub opinią, a tak naprawdę realizują tylko określoną przez kogoś strategię.

     Poza tym zjawiskiem można zaobserwować także negatywny trend w myśl zasady "Nieważne, jak mówią, ważne, żeby mówili". To powoduje większą popularność treści sensacyjnych i szokujących. Przez to same portale internetowe decydują się na umieszczanie treści clickbaitowych - dobrze klikalnych, aby przyciągnąć do siebie użytkowników sieci Internet, często w celu zwiększenia przychodów z reklam. Dodatkowo personalizacja treści na urządzeniach pogłębia tą sytuację, gdyż raz odwiedzone treści przez użytkownika, zapisywane są w algorytmie i trafiają do niego ponownie, w postaci stron o zbliżonej tematyce. Tak powstaje zjawisko bańki informacyjnej, przez co treści oglądane przez użytkownika są zawężone. Problem jest o tyle poważny, że część osób może być nieświadoma powstałego ograniczenia.

     Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa jest kampanią umożliwiającą wzbogacenie swojej wiedzy o narzędziu z którego codziennie korzystamy, i które niesie ze sobą nie tylko korzyści, ale również zagrożenia. Zachęcam do odwiedzenia stron organizatorów, partnerów i innych stron tematycznych.

     Poniżej zamieszczam kilka wybranych rad związanych z weryfikacją informacji, linki dotyczące corocznej kampanii pt. "Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa" oraz odsyłacze do wykorzystanych źródeł informacji.

Jak się bronić przed fake newsem?

- sprawdź informacje w kilku źródłach, znajdź oryginalne źródło cytatu,
- porównaj informacje z wiarygodną stroną internetową, poszukaj informacji o autorach postu,
- oceń czy informacje nie mają emocjonalnego tonu, czy oddzielono fakty od opinii.

Jak rozpoznać trolla?

- trolla można znaleźć tylko na określonych stronach, które odwiedza (trolluje 😊),
- troll ma nieautentyczne zdjęcie, często skradzione,
- trolle piszą mnóstwo podobnych komentarzy pod tą samą wiadomością.

Weryfikuj źródło informacji

Źródła:

- https://bezpiecznymiesiac.pl
- https://cybersecuritymonth.eu
- https://www.nask.pl
- https://www.gov.pl
- https://fundacja.orange.pl
- https://aiac.pl
- https://noizer.pl
- https://vd.pl

Zebrał i opracował
Piotr Sado